Günümüz modern dünyasında, hayatımızın pek çok alanında abonelik sözleşmeleri ile iç içeyiz. İnternet, telefon, televizyon, elektrik, su, doğalgaz gibi temel hizmetlerden spor salonu üyeliklerine, dijital yayın platformlarına (Netflix, Spotify vb.), dergi aboneliklerine kadar geniş bir yelpazede bu sözleşmelerle bağlıyız. Ancak, çeşitli nedenlerle (hizmetten memnun kalmama, taşınma, ekonomik zorluklar, alternatif seçenekler vb.) bu sözleşmeleri feshetme ihtiyacı doğabilir. Abonelik sözleşmelerinin feshi süreci, ilgili mevzuat ve sözleşme şartları çerçevesinde belirli usul ve esaslara tabidir.
Bu makalede, abonelik sözleşmelerinin feshine ilişkin yasal çerçeveyi, fesih türlerini, tüketicilerin haklarını, başvuru yollarını ve dikkat edilmesi gereken önemli noktaları detaylıca ele alacağız. Amacımız, aboneliklerini sonlandırmak isteyen tüketicilerin haklarını bilerek doğru adımları atmalarını ve mağduriyet yaşamamalarını sağlamaktır.
Abonelik Sözleşmesi Nedir? Hukuki Niteliği
Abonelik sözleşmesi, bir tarafın (sağlayıcı) belirli bir hizmeti veya malı, diğer tarafa (abone) belirli bir süre boyunca veya düzenli aralıklarla sunmayı taahhüt ettiği, abonenin ise bunun karşılığında belirli bir bedel ödemeyi üstlendiği sürekli edimli bir sözleşme türüdür. Bu sözleşmeler genellikle standart formda (matbu) hazırlanır ve tüketicinin bireysel müzakere gücü sınırlıdır.
Hukuki dayanağını öncelikle Türk Borçlar Kanunu (TBK) genel hükümleri ile Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) ve ilgili yönetmelikler (özellikle Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği) oluşturur. Özellikle TKHK, abonelik sözleşmelerinde tüketicinin korunmasına yönelik özel düzenlemeler getirerek, fesih süreçlerini kolaylaştırmayı ve tüketicilerin aleyhine haksız şartların oluşmasını engellemeyi amaçlar.
Abonelik Sözleşmesi Fesih Türleri ve Yasal Dayanakları
Abonelik sözleşmelerinin feshi, temel olarak iki şekilde gerçekleşebilir:
1. Belirli Süreli Abonelik Sözleşmelerinin Feshi
Belirli bir başlangıç ve bitiş tarihi olan sözleşmelerdir (örn: 24 aylık taahhütlü internet sözleşmesi).
- Süresiz Fesih Hakkı: TKHK m. 52/1’e göre, “Belirli süreli abonelik sözleşmelerinde, sürenin dolmasından önce fesih bildiriminde bulunulması hâlinde, tüketiciden süresi içinde usulüne uygun olarak yapılmayan fesih bildiriminin neden olduğu cayma tazminatından başka bir bedel talep edilemez.” Bu madde, tüketicinin süresi dolmadan da fesih hakkına sahip olduğunu ancak bazı durumlarda cayma tazminatı ödeyebileceğini belirtir.
- Süre Bitiminde Otomatik Yenilenme ve Fesih: TKHK m. 52/2’ye göre, belirli süreli abonelik sözleşmeleri, süresi sona ermeden en az otuz gün önce fesih bildiriminde bulunulmadıkça otomatik olarak yenilenmez. Bu önemli bir hükümdür. Tüketici, sözleşme süresi bitiminden en az 30 gün önce fesih bildiriminde bulunursa, sözleşme süre sonunda kendiliğinden sona erer ve ek bir bedel ödemek zorunda kalmaz. Eğer bildirimde bulunmazsa ve sözleşme yenilenirse, yenilenen sözleşme süresi belirsiz süreli hale gelir ve tüketici dilediği zaman feshedebilir.
- Cayma Tazminatı: Belirli süreli sözleşmelerde, taahhüt süresi dolmadan fesih yapıldığında, sağlayıcı “cayma tazminatı” veya “kullanılan indirimlerin bedeli” gibi bir ücret talep edebilir. Ancak bu bedelin, tüketicinin erken fesihten dolayı elde edeceği faydanın (örn: indirimler) aşmaması ve hakkaniyetli olması gerekir. Yargıtay kararları ve ilgili yönetmelikler, fahiş cayma bedellerini kabul etmez.
2. Belirsiz Süreli Abonelik Sözleşmelerinin Feshi
Bir başlangıç tarihi olan ancak bitiş tarihi belirtilmeyen sözleşmelerdir (örn: elektrik, su, doğalgaz abonelikleri, süresi dolmuş ve yenilenmiş internet/telefon sözleşmeleri).
- Koşulsuz Fesih Hakkı: TKHK m. 52/3’e göre, “Belirsiz süreli abonelik sözleşmeleri herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin feshedilebilir.” Bu, tüketicinin dilediği zaman fesih hakkına sahip olduğu anlamına gelir.
- Bildirim Süresi: Sağlayıcı, belirsiz süreli sözleşmelerin feshinde, tüketiciye en fazla 15 gün önceden bildirim şartı getirebilir. Yani, tüketici fesih bildirimini yaptığı tarihten en geç 15 gün sonra sözleşme sona erer.
Abonelik Sözleşmelerinin Fesih Nedenleri
Sözleşmenin feshedilmesi için kanunen bir gerekçe gösterme zorunluluğu olmasa da, fesih nedenleri uygulamada genellikle şunlardır:
- Hizmet Kalitesizliği: İnternet hızının düşük olması, kesintiler, telefon çekim gücü sorunları, televizyon yayınındaki aksaklıklar.
- Fahiş Fiyat Artışları: Özellikle taahhütsüz veya belirsiz süreli sözleşmelerde, sağlayıcının tek taraflı ve yüksek fiyat artışları.
- Taşınma: Abonenin hizmet adresinin değişmesi ve sağlayıcının yeni adreste hizmet verememesi veya yüksek kurulum ücretleri talep etmesi.
- Ekonomik Zorluklar: Abonenin ödeme güçlüğüne düşmesi.
- Alternatif Fırsatlar: Daha uygun fiyatlı veya daha kaliteli hizmet sunan başka sağlayıcıların bulunması.
- Hizmetten Vazgeçme: Spor salonu üyeliği veya dergi aboneliği gibi ihtiyaçların ortadan kalkması.
Abonelik Sözleşmesinin Fesih Süreci ve Yöntemleri
Abonelik sözleşmesinin feshi için genellikle aşağıdaki adımlar izlenir:
1. Fesih Bildiriminin Yapılması
Fesih bildirimi, sözleşmenin türüne ve sağlayıcının belirlediği yöntemlere göre yapılmalıdır. TKHK ve ilgili yönetmelikler, tüketicinin fesih bildirimini kolaylaştıracak yöntemlerin sağlanmasını zorunlu kılar.
- Yazılı Başvuru: Islak imzalı dilekçe ile şahsen hizmet sağlayıcının şubesine gitmek veya iadeli taahhütlü posta/kargo ile göndermek. Bu, en güvenilir yöntemdir zira tebliğ belgesi elinizde olur.
- Çağrı Merkezi: Bazı hizmet sağlayıcılar, telefonla çağrı merkezleri aracılığıyla fesih talebi alabilmektedir. Ancak, bu görüşmelerin kayıt altına alındığından ve size bir başvuru numarası verildiğinden emin olun. Genellikle telefonla fesih, sonrasında yazılı bir onayı gerektirebilir.
- Online İşlemler/E-Devlet: Birçok hizmet sağlayıcı, kendi web siteleri veya mobil uygulamaları üzerinden online fesih talebi alma imkanı sunar. Özellikle temel hizmetlerde (elektrik, su, doğalgaz), e-Devlet Kapısı üzerinden ilgili kuruma fesih başvurusu yapılabilir. Bu, hızlı ve pratik bir yöntemdir.
- Faks/E-posta: Faks veya e-posta ile fesih bildirimi yapıldığında, gönderim onayı veya e-postanın ulaştığına dair bir teyit almak önemlidir.
Bildirimde Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Sözleşme Numarası/Abone Numarası: Fesih bildiriminde, feshedilmek istenen aboneliğe ait sözleşme veya abone numarasının mutlaka belirtilmesi.
- Kimlik Bilgileri: Abonelik sahibi kişinin T.C. Kimlik Numarası, adı-soyadı, iletişim bilgileri.
- Fesih Talebi: Açıkça fesih talebinin belirtilmesi ve eğer belirli süreli bir sözleşme ise sürenin bitimine ne kadar kaldığı.
- İmza: Yazılı başvurularda imza.
2. Cayma Tazminatının Değerlendirilmesi (Belirli Süreli Sözleşmeler İçin)
Eğer belirli süreli bir sözleşmeyi taahhüt süresi dolmadan feshediyorsanız, hizmet sağlayıcı cayma tazminatı talep edebilir. Bu durumda:
- Tazminat Hesaplaması: Sağlayıcının talep ettiği cayma tazminatının yasalara uygun ve fahiş olup olmadığını kontrol edin. Tüketiciye sağlanan indirimlerin, kalan süreye orantılı olarak ve tüketicinin zararı aşmayacak şekilde hesaplanması gerekir.
- İtiraz Hakkı: Eğer talep edilen cayma bedeli haksız veya fahiş ise, itiraz hakkınız bulunmaktadır.
3. Hizmet Sağlayıcının Yükümlülükleri ve Süreç
- Fesih Başvurusuna Cevap: Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği’ne göre, sağlayıcı, fesih başvurusunun kendisine ulaştığı tarihten itibaren en geç yedi gün içinde aboneye fesih bildiriminin ulaştığına dair bir teyit göndermekle yükümlüdür.
- Hizmetin Sonlandırılması: Belirsiz süreli sözleşmelerde fesih bildirimi ulaştıktan sonra en geç 15 gün içinde hizmetin sonlandırılması gerekir. Belirli süreli sözleşmelerde ise fesih bildirimine bağlı olarak sözleşme sonunda veya cayma bedeli ödenerek hemen sonlandırılabilir.
- Son Fatura/İade: Fesih sonrası son kullanım bedellerini içeren bir fatura gönderilir. Eğer varsa, tüketiciden fazla alınan ücretler (örneğin, peşin ödenmiş ancak kullanılmayan hizmet bedeli) aboneye iade edilmelidir. Depozito ödenmişse, bu da iade edilir.
- Ekipman İadesi: İnternet, TV gibi hizmetlerde kullanılan modem, uydu alıcısı gibi ekipmanların iade edilmesi gerekebilir. İade prosedürleri sağlayıcı tarafından bildirilir ve bu ekipmanların zamanında ve sağlam bir şekilde iade edilmesi önemlidir. Aksi takdirde, ekipman bedeli tüketiciden talep edilebilir.
Abonelik Sözleşmesi Feshinde Tüketici Hakları ve Başvuru Yolları
Fesih sürecinde sorun yaşanması, sağlayıcının haksız cayma bedeli talep etmesi, hizmeti sonlandırmaması veya depozito iadesi yapmaması gibi durumlarda tüketicinin başvurabileceği yasal yollar bulunmaktadır:
- Tüketici Hakem Heyetleri: Değeri belirli bir parasal sınırın altında kalan uyuşmazlıklarda (2024 yılı için bu sınır 104.000 TL’dir) Tüketici Hakem Heyetleri‘ne başvuru zorunludur. Başvuru, e-Devlet üzerinden veya kaymakamlıklarda/ticaret il müdürlüklerinde bulunan tüketici hakem heyetlerine şahsen yapılabilir. Süreç genellikle ücretsiz ve hızlıdır.
- Tüketici Mahkemeleri: Değeri tüketici hakem heyeti sınırının üzerindeki uyuşmazlıklarda veya hakem heyeti kararına itiraz edilmesi durumunda Tüketici Mahkemeleri‘nde dava açılabilir. Bu davalar için avukat desteği almak faydalı olacaktır.
- BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu): Özellikle telekomünikasyon (internet, telefon) hizmetleriyle ilgili sorunlarda, BTK Tüketici Şikayetleri Sistemi üzerinden de şikayette bulunulabilir. BTK, sağlayıcıya idari yaptırım uygulayabilir ve sorunun çözümüne yardımcı olabilir.
- EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu): Elektrik ve doğalgaz aboneliklerine ilişkin sorunlarda EPDK’ya şikayet edilebilir.
Abonelik Sözleşmeleri Feshinde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar
- Sözleşmeyi İnceleyin: Abonelik sözleşmenizi fesih sürecinden önce detaylıca okuyun. Özellikle fesih şartları, taahhüt süresi, cayma bedeli ve otomatik yenilenme maddeleri üzerinde durun.
- Bildirim Süreleri: Belirli süreli sözleşmelerde sürenin bitiminden en az 30 gün önce, belirsiz süreli sözleşmelerde ise varsa 15 günlük bildirim süresine dikkat edin.
- Yazılı Belge ve İspat: Fesih başvurularınızı mümkün olduğunca yazılı olarak yapın ve bir kopyasını veya teyit belgesini saklayın (iadeli taahhütlü posta fişi, e-posta gönderim kanıtı, başvuru numarası vb.).
- Cayma Bedeli: Talep edilen cayma bedelinin yasalara ve hakkaniyete uygun olup olmadığını mutlaka kontrol edin. Haksız bulduğunuz bedeller için itiraz edin veya hukuki yollara başvurun.
- Ekipman İadesi: Kullanımınızdaki cihazları (modem, uydu alıcısı vb.) zamanında ve hasarsız bir şekilde iade ettiğinizden emin olun ve iadeye dair bir belge (teslim tutanağı) alın.
- Mevzuat Takibi: Tüketici mevzuatı ve özellikle Abonelik Sözleşmeleri Yönetmeliği zaman zaman güncellenebilir. Güncel bilgilere erişmek önemlidir.
- Hukuki Danışmanlık: Fesih sürecinde sorun yaşamanız, haksız bir taleple karşılaşmanız veya sürecin karmaşıklaşması halinde, alanında uzman bir tüketici hukuku avukatından destek almak, hak kayıplarının önüne geçilmesi açısından büyük önem taşır. Avukatınız, sözleşmenizin incelenmesi, ihtarname hazırlanması, cayma bedeli hesaplamasının kontrolü ve hukuki süreçlerin takibi konularında size rehberlik edecektir.
Abonelik sözleşmelerinin feshi, basit bir işlem gibi görünse de, yasal düzenlemeler ve sözleşme detayları nedeniyle tüketiciler için karmaşık hale gelebilir. Haksız bedeller ödemek veya mağduriyet yaşamak istemeyen tüketicilerin, haklarını etkin bir şekilde aramaları önemlidir.
Neka Legal Avukatlık Bürosu olarak, Bursa tüketici hukuku avukatı ve İstanbul tüketici hukuku avukatı ihtiyaçlarınızda uzman ekibimizle yanınızdayız. Abonelik sözleşmelerinizin feshi süreçlerinde ortaya çıkan uyuşmazlıklar, cayma bedeli ihtilafları, iade sorunları ve diğer tüketici hakları konularında profesyonel hukuki danışmanlık ve güçlü temsil hizmeti sunuyoruz.
Tüketici haklarınızın korunması ve adil bir sonuca ulaşmanız için bize ulaşmaktan çekinmeyin.
